Psychodrama – skuteczna technika w terapii grupowej i pracy z osobami uzależnionymi

Psychoterapia grupowa od lat stanowi istotny filar leczenia osób zmagających się z uzależnieniem. Jedną z najciekawszych i najskuteczniejszych metod wykorzystywanych w tym kontekście jest psychodrama – technika opracowana przez rumuńskiego psychiatrę Jacoba Levy’ego Moreno. Jej wyjątkowość polega na łączeniu elementów teatru, emocji, przeżycia i relacji interpersonalnych w bezpiecznej przestrzeni terapeutycznej.

Psychodrama to forma terapii grupowej, w której uczestnicy odgrywają sceny z własnego życia, wewnętrzne konflikty lub relacje z innymi osobami. Głównym bohaterem danej sceny jest Protagonista – osoba, która pracuje nad swoim problemem. Inni członkowie grupy wcielają się w role znaczących postaci z jego życia (np. rodzica, partnera, wewnętrznego krytyka). Cały proces prowadzi terapeuta – reżyser, który czuwa nad przebiegiem sesji i strukturą sceny.

Psychodrama pozwala „przeżyć ponownie” trudne sytuacje, spojrzeć na nie z nowej perspektywy, wyrazić tłumione emocje, a nawet przećwiczyć inne sposoby reagowania – wszystko to w bezpiecznym otoczeniu grupy.

Psychodrama działa nie tylko na poziomie poznawczym, ale przede wszystkim emocjonalnym. To bardzo ważne w przypadku terapii osób uzależnionych, które mogą mieć początkowo problemy z kontaktem z własnymi emocjami i inne techniki mogą być nieskuteczne w tym obszarze. Emocje w pracy są autentyczne, a nie wyłącznie „omawiane” – co znacznie zwiększa intensywność procesu terapeutycznego.

W pracy grupowej psychodrama daje możliwość:

• oglądania własnych historii oczami innych osób,
• identyfikacji z rolami innych uczestników, co pogłębia empatię i zrozumienie,
• otrzymywania bezpośredniego wsparcia od grupy, która często staje się „lustrem” dla protagonisty,
• próbowania nowych strategii zachowania w bezpiecznym środowisku.

To wszystko sprawia, że uczestnicy szybciej zauważają wzorce swoich działań i zaczynają je modyfikować.

Osoby uzależnione często doświadczają silnego wstydu, traumy i trudności w wyrażaniu emocji. Psychodrama stwarza przestrzeń, gdzie mogą bezpiecznie przeżyć i wyrazić to, co dotąd było niewypowiedziane. Daje również możliwość pracy nad relacjami, które mogą być jednym ze źródeł uzależniania. 

Badania naukowe potwierdzają skuteczność psychodramy w pracy z osobami uzależnionymi. W przeglądzie literatury naukowej opublikowanym w „The Arts in Psychotherapy” (2014), autorzy wskazują, że psychodrama znacząco redukuje objawy depresyjne, zwiększa poczucie sprawczości i poprawia funkcjonowanie społeczne u osób leczących się z uzależnień.

Z kolei badanie L. Kippera i M. Richa (2003) wykazało, że psychodrama jest bardziej skuteczna w budowaniu samoświadomości i wyrażaniu emocji niż klasyczne podejścia werbalne. To szczególnie ważne dla osób, które przez lata „znieczulały się” substancjami i utraciły kontakt z własnymi emocjami.

Psychodrama nie jest jedynie techniką – to pełne życia doświadczenie, które dotyka najgłębszych warstw psychiki człowieka. Jej siła tkwi w działaniu, przeżywaniu i wspólnocie. Dlatego właśnie tak dobrze sprawdza się w pracy z osobami uzależnionymi, które często potrzebują nie tylko słów, ale też realnego doświadczenia zmiany.

W Ośrodku Terapii Uzależnień Radzimowice psychodrama stanowi jedno z kluczowych narzędzi w pracy z osobami uzależnionymi. Od ponad 20 używamy u nas tej metody pracy. Staramy się też szkolić systematycznie, aby wprowadzać psychodramę w pracy z pacjentami jak najczęściej.